3 stycznia: Św. Genowefa z Paryża

Charles Le Brun, Św. Genowefa ze świecą (ok. 1637-9)

(ok. 422 – ok. 500)

Kult świętej dziewicy Genowefy sięga VI wieku, u progu którego zakończyła ona swój żywot. Jej imię zostało dopisane do Martyrologium św. Hieronima, a wspomina o niej chociażby św. Grzegorz z Tours czy też później Jakub de Voragine w słynnym dziele hagiograficznym Legenda aurea (Złota legenda). Święta bywa często przedstawiana jako pasterka pasąca owce, ale nie wiadomo, czy odnosi się to do jej prawdziwej tożsamości, czy jest jedynie upoetyzowaną wersją jej żywotu. Źródła podają bowiem sprzeczne informacje na temat jej pochodzenia – według jednych miała być córką rycerskiej rodziny, według innych zaś wywodziła się z rodziny rolniczej. Urodziła się w każdym razie w Nanterre pod Paryżem (wówczas Lutetia Parisiorum).

Dziewczynka miała siedem lat, gdy do rodzinnej miejscowości przybył sławny biskup Auxere św. German. Wędrował on do Brytanii w towarzystwie św. Lupusa, aby zwalczać herezję pelagiańską. W Nanterre witał go lud licznie zgromadzony, a wśród niego mała Genowefa. Biskup miał wskazać ją palcem i przepowiedzieć, że zostanie świętą. Podczas ich spotkania Genowefa zwierzyła się, iż chce zostać dziewicą konsekrowaną, w czym poparł ją German i ofiarował krzyżyk, który zachowywała do końca życia.

Dorósłszy piętnastego roku życia, Święta została osierocona przez oboje rodziców i wraz z matką chrzestną przeniosła się do Paryża, gdzie przyjęła welon z rąk biskupa. Rozpoczęła życie pełne duchowej ofiary i umartwienia, praktykując cnotę miłosierdzia względem potrzebujących. Były to czasy, w których wiara i pobożność były przyczyną dobrej sławy, toteż imię niewiasty poświęconej Bogu zasłynęło w mieście.

Musiała stać się postacią rzeczywiście znaną i wpływową, skoro, jak głosi podanie, udało jej się nakłonić ludność Paryża do wzniesienia świątyni ku czci św. Dionizego, gdzie później rozwinęło się narodowe sanktuarium. Gromadziło się wokół niej coraz więcej kobiet pragnących naśladować jej święte życie, a jej skromny domek odwiedzili podobno nawet królowie Franków – Childeryk I i Chlodwig I.

Opatrzność nie oszczędziła jej równocześnie cierpień, zarówno spowodowanych dolegliwościami zdrowotnymi, jak i moralnych – z powodu zawistnych ludzi oskarżających ją o rozmaite wyimaginowane przewinienia, łącznie z tym, że jest czarownicą. Świadectwo jej świętości w końcu jednak przeważyło, a podania głoszą, że jej działalność dobroczynna przekroczyła granice Paryża, docierając do Tours, Meaux i Orleanu.

W 451 roku ludność Paryża ogarnął strach z powodu wieści o nadciągających wojskach Attyli, wodza Hunów, który podbił już i spustoszył wiele ziem, a był nazywany Biczem Bożym (Flagellum Dei) siejącym postrach. Genowefa skłoniła ogarniętą paniką ludność, aby nie uciekała z miasta, lecz zaufała opiece Boskiej i podjęła modlitwę połączoną z pokutą. Jej interwencja przyniosła skutek, gdyż złowieszcza armia zmieniła kierunek i pociągnęła ku Italii.

Patronka Paryża i Francji dożyła starości dość późnej jak na jej umartwiony styl życia i została pochowana na podmiejskim cmentarzu Lucotius, gdzie dopiero później wzniesiono świątynię ku jej czci. Jej relikwie były z wielką czcią przechowywane przez wieki, nie oszczędziła ich jednak furia rewolucji 1789 roku i późniejsze zamieszki we Francji (1871). Po szaleńczych profanacjach dokonywanych przez rewolucjonistów ostał się jedynie fragment sarkofagu przechowywany w kościele św. Stefana ze Wzgórza (St. Etienne-du-Mond).