22 września: Św. Maurycy z Agaunum i Towarzysze

Obraz Mistrza Teodoryka z Pragi (l. 60 XIV w.)

"Włócznia św. Maurycego..."

(III w.)

Św. Maurycy jest zwykle kojarzony z oddziałem wojskowym zwanym Legią Tebańską, której miał być dowódcą, a także z cenną relikwią, jaka pozostała po nim – włócznią zawierającą gwóźdź z Krzyża Pańskiego, dołączony później przez cesarzową świętą Helenę. Kopię tej włóczni ofiarował cesarz Otto III księciu Bolesławowi Chrobremu i do dziś przechowywana jest w skarbcu katedralnym na Wawelu.

Włócznia świętego Maurycego (mylnie kiedyś utożsamiana z bronią, którą Longinus przebił bok Chrystusa Pana) związała się nierozłącznie z dziejami europejskich monarchii. Przechowywana początkowo przez Karolingów, miała zjednywać przywódcom wspaniałe zwycięstwa – wierzono na przykład, że Karol Młot odniósł zwycięstwo nad bisurmanami pod Poitiers w 732 roku z powodu łask uzyskanych dzięki posiadaniu i czczeniu tej relikwii. Powstała swoista koncepcja owej lancy palladium władcy, które wszędzie mu towarzyszy i zjednuje pomyślność.

Lancae Sacra (po niemiecku Heilige Lanze) stała się insygnium władzy cesarzy rzymsko-niemieckich za panowania Ludolfingów. Otto I sprowadził do Magdeburga relikwie świętego Maurycego i przyczynił się do rozszerzenia jego kultu, włócznia natomiast, która była noszona przed cesarzem, z czasem zyskała oficjalną nazwę Sancta et Crucifera Imperialis Lancae (Święta i Niosąca Krzyż Lanca Cesarska).

Sam zaś Maurycy był oficerem rzymskim w czasach, gdy urzędy augustów sprawowali Dioklecjan i Maksymian. O Legii Tebańskiej nie zachowały się bliższe informacje źródłowe, dowiadujemy się zatem z Tradycji, że był to pierwszy oddział w wojsku pogańskiego jeszcze imperium, którego dowódca i żołnierze byli chrześcijanami.

W późnym okresie panowania Dioklecjana chrześcijanin nie miał prawa bytu – tym bardziej pełniący urzędy państwowe czy wojskowe. Wszyscy byli zmuszani do złożenia ofiary bożkom, a gdy odmawiali – pozostawało już tylko w gestii wykonawcy kary, jakich okrucieństw postanowi użyć, aby złamać opornych. Niezłomni do końca ponosili śmierć i zyskiwali niewiędnącą palmę chwały męczeńskiej.

Oddział stacjonował właśnie w Agaunum (dziś Saint-Maurice d'Agaune w Szwajcarii), gdy przed bitwą przesądny wódz nakazał wszystkim złożyć ofiarę rzymskim bogom, by nie ściągnąć na wojsko ich przekleństwa. Odmówił jedynie legion świętego Maurycego, co stało się przyczyną przysporzenia Kościołowi sześciu tysięcy męczenników z niezłomnym dowódcą na czele.

Pochowano ich w miejscu umęczenia, dlatego Święty nazywany jest Maurycym z Agaunum. W IV wieku biskup Teodor postawił kaplicę nad grobami Męczenników, potem powstał klasztor i osada, a tak stopniowo wyrosło w tym miejscu miasto Saint-Maurice. Kult chrześcijańskiego wojownika szerzył się głównie w Wiekach Średnich, o czym świadczy choćby fakt, że został on patronem tak zwanego Cesarstwa Ottonów, a także królestwa Burgundii, Longobardów, zakonu świętego Maurycego, rycerzy i piechoty.

El Greco, Męczeństwo św. Maurycego (1580-82)