25 kwietnia: Św. Marek Ewangelia

Andrea Mantegna (1450)

(I w.)

Informacje o życiu jednego z czterech Ewangelistów, utożsamianego z lwem w wizji Apokalipsy świętego Jana, czerpiemy głównie z Pisma Świętego (Dzieje i Listy Apostolskie) a nadto z tradycji (święci Papiasz z Hierapolis, Ireneusz, Klemens Aleksandryjski). Jan zwany Markiem (tak występuje na kartach Nowego Testamentu) nie należał do uczniów Chrystusa Pana, przebywał jednak w Ziemi Świętej, gdy działał w niej Zbawiciel, a potem uczestniczył w misjach przedsiębranych przez Apostołów. Przyjmuje się, że był on synem Marii, właścicielki wieczernika, w którym Pan z uczniami odbył ostatnią wieczerzę. Był także krewnym Barnaby, towarzysza wypraw misyjnych św. Pawła. Wczesne podania chrześcijańskie utożsamiały św. Marka z postacią młodzieńca, który był świadkiem pojmania Pana Jezusa w Ogrójcu (jest on wspomniany jedynie w Ewangelii Marka – XIV, 51-52). Jan Marek był uczniem Księcia Apostołów i od niego prawdopodobnie przyjął chrzest w okresie po zesłaniu Ducha Świętego. Dlatego zapewne św. Piotr nazywa go synem w pierwszym liście (V, 13).

W Rzymie św. Marek spotkał Pawła i Barnabę, którzy akurat (około roku 44) wyruszali w podróż misyjną do Antiochii i zabrali przyszłego Ewangelistę ze sobą. Później jednak ich drogi rozeszły się i Marek wraz z Barnabą udali się na Cypr, który był ojczyzną tego drugiego, a podobno także matki pierwszego z Apostołów. Na początku lat sześćdziesiątych Marek przebywa znów w Rzymie u boku Apostoła Narodów i prawdopodobnie z jego ramienia odbywa wizytacje w gminach chrześcijańskich (wspominają o tym listy do Kolosan, Filemona i Tymoteusza). Na liście do Tymoteusza kończą się wzmianki o Marku zawarte w Piśmie Świętym, dalszy jego żywot znany jest z tradycji.

W latach sześćdziesiątych św. Marek przebywa nadal u boku pierwszego papieża. Podanie nazywa gointerpres Petri, czyli tłumaczem Piotra, ponieważ towarzyszył mu w głoszeniu Słowa Bożego w synagogach i miejscach publicznych, zaś na prośbę wiernych spisał nauki głoszone przez pierwszego z Apostołów. Sama Ewangelia powstała przed rokiem 62 (rok powstania Ewangelii Łukasza), zapewne w latach pięćdziesiątych. Jest ona przeznaczona dla chrześcijan nawróconych z pogaństwa (o czym świadczy tłumaczenie wyrazów i zwyczajów żydowskich), a jej celem jest dowiedzenie, iż Jezus Chrystus był prawdziwym Mesjaszem i Synem Bożym. Apostoł Piotr miał zatwierdzić tekst świętej księgi napisanej przy obiecanej przez Pana asystencji Ducha Świętego na podstawie Piotrowych kazań i nauk. Św. Markowi przypisuje się także założenie pierwszego biskupstwa w Aleksandrii w Egipcie, gdzie miał być wysłany przez św. Piotra.

Nie dysponujemy pewnymi danymi na temat męczeńskiej śmierci Apostoła. Niektórzy umieszczają ją w roku 68 w Aleksandrii za panowania Nerona, inni w latach panowania Trajana (98-117). Przekazy są jednak zgodne co do tego, iż powodem jego śmierci była nienawiść pogan, jaką wzbudziła jego gorliwa działalność apostolska, której owocem było wyprowadzanie coraz to nowych dusz z mroków zabobonnych wierzeń.

Z tradycji dowiadujemy się, iż poganie wkroczyli pewnego razu do świątyni, w której biskup Marek odprawiał Mszę Świętą i pojmali go. Następnie przywiązawszy powrozami do powozu, ciągnęli po ziemi i ostrych kamieniach, raniąc niemiłosiernie ciało Świętego, które zostawiało za sobą smugę krwi w drodze do lochu, w którym został uwięziony. Tam – pocieszony cudowną wizją Pana Jezusa, który objawił mu się w takiej postaci, w jakiej widzieli Go uczniowie chodzącego po ziemi, mówiąc: „Marku, Ewangelisto mój, pokój z tobą” – gotował się do męczeńskiej śmierci. Nazajutrz oprawcy wywlekli półżywego Apostoła i postanowili zamęczyć go tym samym sposobem, co poprzedniego dnia. Św. Marek zmarł włóczony ulicami miasta. Uwielbił Chrystusa nie tylko słowem, ale i przykładem poświęcenia dla chwały Jego świętego imienia.

Ciało Świętego zostało pogrzebane w jaskini, w której gromadziła się aleksandryjska wspólnota wiernych, a na początku IV wieku wybudowano w tym miejscu kościół. Św. Marek jest szczególnie czczony w Wenecji, podanie bowiem głosi, iż relikwie jego zostały właśnie tam przeniesione około roku 870 wobec zagrożenia profanacją ze strony muzułmanów atakujących egipskie ziemie zamieszkałe przez chrześcijan – stąd też największy plac i bazylika w Wenecji noszą imię tego właśnie świętego Patrona. Jest on także między innymi patronem pisarzy, notariuszy i miasta Bergamo.